АҚТАУ, 14 наурыз. Бүгінде танымал Facebook, ВКонтакте, Instagram әлеуметтік желілер және басқа да платформалар діншілдерді радикалдандыру және радикалды ұйымдардың қатарына тарту жүргізілетін деструктивті ағымдар идеологиясын насихаттаудың рупорларына  айналды. Маңғыстау облысының Дін істері басқармасының Діни бірлестіктермен байланыс және терроризмге қарсы насихат бөлімінің бас маманы Әсет Нұров қазақстандықтарды осындай қауіп-қатерден қалай сақтайтынын айтып берді.

Діни сипаттағы қоғамдастықтардың/арналардың ағымдағы мониторингі Facebook, ВКонтакте, Instagram әлеуметтік желілері, Instagram, Telegram, WhatsApp мессенджерлері және басқа да танымал әлеуметтік желілер мен бейнехостингтер (Youtube) арқылы жалған исламдық және жалған христиандық бағыттағы әртүрлі діни ілімдердің белсенді түрде таралуын көрсетеді.

Іс жүзінде діни сипаттағы қауымдастықтар мен арналар көрсетілмеген әлеуметтік медиа платформалар қалмады. Өкінішке орай, олардың көпшілігі деструктивті діни ағымдармен көрсетілген.

Кез келген деструктивті діни ағым қауіпті екенін түсіну керек, өйткені оның әрекетінің принциптері жаратуға емес, жоюға негізделген. Олардың көпшілігі діни ақиқатты бұрмаланған контекстте түсіндіреді, бірақ олар өз ілімдеріне күмәндануға жол бермейді.

Көп жағдайда әлеуметтік желілердегі заңсыз контенттің (жазбалар мен пікірлер) авторлары шетелдік, кей жағдайда қазақстандық интернет пайдаланушылар болып табылады.

Пайдаланушылар жиі ислам туралы білім іздеп мешіттерге бармай барлық ақпаратты  Интернеттен табуға тырысады. Тәжірибе көрсеткендей, олардың көпшілігі салафилік аккаунттар мен қауымдастықтарға жазылады. Сонымен қатар, бұл топтар мен қауымдастықтардың атаулары жасырын болады, олар мүмкіндігінше мейірімді, әсерлі және көп мазмұнды болады және діннен хабары жоқ адамға айтарлықтай тартымды көрінуі мүмкін, мысалы «Маған ислам туралы айтып беріңізші», «Исламдағы махаббат», «Мұсылман әйелдерінің күнделігі», «Пайдалы насихат», «Әл Нұр» және т.б.

Деструктивті діни бағыттағы топтарда болудың қауіптілігі мынада: біріншіден, діннен хабары жоқ адам бастапқыда дін туралы бұрмаланған білімдермен таныса бастайды, іс жүзінде діни қағидалар туралы жалған білім алады, ал бұл оны даму мен рухани жетілуге әкелмейтін қате жолға итермелейді, керісінше оны діни бірбеткейге айналдырады.

Екіншіден, бұрмаланған діни ақпараттың кең ауқымын игеру пайдаланушыны радикалдануға итермелейді. Яғни, бұл жерде «өзін-өзі радикалдандыру» құбылысы орын алады,  әсіресе, егер адамға параллельді түрде әлеуметтік, психологиялық және экономикалық факторлар әсер етсе, айқын көрінеді. Мысал ретінде негізінен жастар жасаған суицидтің жеке жағдайларын және жеке тұлғалардың лаңкестік әрекеттерін келтіруге болады.

Үшіншіден, оның өзі қарым-қатынас ортасында бұрмаланған діни ақпаратты таратудың көзіне айналады. Қарапайым лайк басудан, пікір жазудан басталады, сосын радикалды уағыздаушылардың, лаңкестік топ эмиссарларының әсерлі сөздері жазылған суреттер мен бейне материалдарын сала бастайды.

Үш кезеңнен тұратын бұл жолды 3 айдан бір жылға дейінгі уакытта жеке өтеді.

Заңсыз бұрмаланған діни мазмұндағы (салафиттер және т.б.) діни сипаттағы қауымдастықтарға жазылу, сондай-ақ олардың материалдарын таратуға ықпал ететін әрекеттер (хабарламаны басқа платформаларға жіберу, қайта жіберу, репост жасау, лайк басу) қылмыстық жауапкершілікті айтпағанда ҚР ӘҚБтК-нің 453 бабының 4 бөлігі; 490 бабы 1 бөлігінің 3-тармағы; 490 бабының 3-бөлігі бойынша айыппұл түріндегі тиісті әкімшілік жазалар (жеке тұлғаларға осы баптар бойынша ең төменгі айыппұл 50 АЕК – 138 900 теңге, ең жоғары мөлшері – 100 АЕК – 277 800 теңге қарастырылған)  қолданылады.

Осылайша, діни шындықты іздеу барысында қатардағы пайдаланушы күмәнді діни бірлестіктерге  барып, ислам туралы шынайы мәліметтердің орнына жалған салафиттік уағыздаушылардың жазбаларынан, аудио және видео сөздерінен бұрмаланған мәліметтерді алып, Қазақстан аумағында және ғаламтор кеңістігінде радикалдануға және заңсыз әрекеттерге апаратын теріс жолға түседі.

«Бүгінде үлкен де кіші де әлеуметтік желіде отырады, барлығында дерлік өз аккаунттары бар және оны қарым-қатынас құралы ретінде пайдаланады. Өкінішке орай, мұны түрлі діни ағымдар мен радикалды ұйымдардың жалдаушылары шебер пайдаланады. Жалдау әдісі өте қарапайым.

Біріншіден, жалдаушылар өздерін жағдайдың құрбаны ретінде көрсетеді.

Екіншіден, олар өздерінің құқықтарына және дініне нұқсан келтіріліп жатқанын айтып, шабуылдарын ақтайды, зорлық-зомбылыққа жауап ретінде жарылыс жасаймыз дейді.

Үшіншіден, қай жерде болсаңыз да, олардың қатарына қосылуға шақырады, ең бастысы, олардың идеяларын, тағылымдарын қолдау, сол арқылы олардың қатарына қосылуға итермелеу», — деді Маңғыстау облысы Дін істері басқармасының  «Дін мәселелері жөніндегі ақпараттық-талдау орталығы» коммуналдық мемлекеттік мекеме басшысы Азат Тасболат атап өтті.

Бүгінгі таңда діни радикалдар әлеуметтік желілердің барлық мүмкіндіктерін, соның ішінде әлеуметтік желілердегі таргеттік жарнама мен You Tube видеохостингін және басқа контентті жылжыту құралдарын пайдаланады.

Таргет жарнамасы – пайдаланушы профильдеріндегі жалпыға қолжетімді ақпарат негізінде интернетте мақсатты аудиторияға таратылатын жарнама. Олардың ішінде: жасы, жынысы, хоббиі мен қалауы және пайдаланушы көрсеткен көптеген басқа белгілер.

Мақсатты жарнамада адамдарға тренингке немесе іс-шараға тегін қатысу ұсынылады. Міндетті түрде діни сипаттағы емес. Бұл оқу сабақтары, жеке тұлғаның өзін-өзі дамыту және біліктілігін арттыру курстары және т.б. Басты мақсат – шараға барынша көп адамдарды тарту.

Сақтық шаралары

Әлеуметтік желілердің жұмысы кез келген адам қолданушылардың жеке деректерімен – ұлты, жынысы, діні, тұрғылықты жері және оның қалауымен таныса алатындай етіп ұйымдастырылған.

Сондықтан, әлеуметтік желілердегі кез келген парақшаларды пайдаланған кезде сіз өзіңіз туралы толық ақпаратты жариялаудан аулақ болуыңыз керек, атап айтқанда:

— қазіргі жұмыс орны мен тұрғылықты жерін көрсетудің қажеті жоқ.

— таныс емес адамдардан достықты қабылдамау, тек туыстар мен достарды қабылдаңыз. Күмәнді тұлғаларға деректерімізге (хат алмасу, жеке деректер және жазылымдар) қол жеткізуге рұқсат бере отырып, біз оларға біздің қалауымыз туралы ақпарат көзін ашамыз.

— күмәнді парақшалар мен арналарға жазылу. ислам туралы білім іздеп жүрген адамдар көбінесе салафиттік қауымдастықтарға жиі жазылады. Бұл қазіргі тәжірибемен расталады.

— діни білім алуға көмектескісі келетін немесе мұқтаждарды қаржыландыруға көмек сұрайтын бейтаныс адамдармен онлайн танысу немесе онлайн хат алмасу. Жалдаушылар көбінесе діншілдердің ауыр жағдайы туралы айтып, сол ұйымға қаржылай көмек көрсетуді сұрайды, жиі, шын мәнінде  бұл террористік ұйымдардың ұяшығы болып табылады.

«Сақтанғанды құдай да сақтайды» деген мәтел  бұл жағдайда өте өзекті.

Естеріңізге сала кетейік, интернетте деструктивті діни ағымдардың әрекетіне тап болсаңыз, құқық қорғау органдарына немесе Дін істері басқармасына хабарласу қажет.

Дереккөз: KazIslam.kz